فصل 5 : تبادل گازها

دستگاه تنفسی پرندگان یک سری ویژگی های کسب نموده است که به کمک آن می توانند در محیط دارای اکسیژن کم نیزمانندار تفاع 9کیلو متری زندگی کنند:برخی از این سازکاری ها به قرار زیر است
الف -کارای شش های آنها بالا بوده ومی توانند مقداری بسیاری اندک اکسیژن هوا رو جذب کند
ب-هموگلوبین انها قدرت پیوستگی زیادی با اکسیزن دارد
ج-مادی شبیه به هموگلوبین به نام میو گلوبین در ماهیچه های پروازی آنها وجود دارد که می تواند مقداری اکسیژن را در خود ذخیر کند
د-مورگ های خونی فراوانی به ماهیچه های پروازی انها خون رسانی می کنند
ه-جریان هوای درون شش های پرندگان یک طرفه واز عقب به جلو می باشد(هوای دم وباز دم باهم مخلوط نمی شوند)

2-چرا کارای شش پرندگان بالا است ؟
زیرا جریان هوا در شش ها یک طرفه از عقب به جلو می باشد وهنگام دم هوا عمدتا 70دصد به کیسه های هوا دار عقبی می رود و در همین هنگام هوای دم قبلی به کیسه های هوا دار پیشین منتقل می کند هنگام باز دم هوای تهویه نشده حاصل از دم به درون شش ها وارد می شود ودر همین حال هوای تهویه شده دم قبلی از کیسه های هوا دار بیشین خارج می شود

کار دستگاه تنفسی رساندن اکسیژن به بدن است؟
همان طور که می دانید اکثر موجودات هوازی بوده وبرای تنفس به اکسیژن احتیاج دارند که می توانند از راه های مختلف ان را کسب نمایند مانند روش های زیر:
الف-مجودات تک سلولی ابزی:اکسیژن مورد نیاز خود را از طریق انتشار کسب می کنند ودی اکسید کربن را از همین طریق دفع می کنند
ب-تنفس جانوان پرسلولی به روش های مختلفی صورت می پزیرد که عبارت اند از....؟
تنفس پوستی :این جانوران اکسیژن مورد نیاز خود را از همه ی سطح بدن خود (پوست)جذب می کنند مانند "کرم خاکی

-شریط لازم برای تنفس پوستی عبارتند از :
1-محل زندگی جاندار در محیط های مرطوب یا آب باشد
2-دارای پوست نازک جهت تبادل کاز ها باشد
3-سطح بدن (پوست)وسیع بوده
4-در زیر پوست دارای مویرگ های خونی فراوان باشند.پلاناریا از کرم های پهن است.

-تنفس نایی:
این سیستم تنفس از تعدادی لوله های درونی به نام نایی تشکیل شده که در سراسر بدن منشعب می شوند تبادل گاز ها از این انشعابات باسلول های بدن به طور مستقیم وبدن نباز به سیستم گردش مواد انجام می پذیرد مانند" حشرات

تنفس آب ششی:
در ماهی ها ونوزادان قور باغه وبرخی دیگر از جانوران تنفس از طریق اب شش ها صورت می گیرد وبدین صورت که اکسیژن محلول در اب از سطح اب شش جذب و وارد مویرگ میشود.
نکته:جانوان خشکی زی اب شش برای تنفس انها مناسب نیست زیرا در نبود اب رشته های اب ششی به هم چسبید وقادر به جذب اکسیژن هوا نمی باشند
-تنفس ششی:
بیشتر مهره داران ساکن خشکی مثل .پرند گان –خزندگان –دوزیستان (بالغ)دارای شش می باشند.
نکته:شش ها کیسه های مرطوب در داخل بدن بود که دیواری آن از یک لای نازک سلولی تشکیل شده است

دستگاه تنفس انسان :شامل اجزای زیر می باشد که عبارت اند از ..؟
الف.مجاری تنفسی- شامل:نای –نایژها-نایژکها
ب-شش ها
ت-قفسه سینه :وظیفه ی آن :حفاظت-کمک به عمل باز دم و دم
ث-پردی جنب
ج-پردی دیافراگم
پرده ی جنب :پرده ای دو جداره که شش ها را به قفسه سینه متصل می کند ومقدار مایع بین دو دیواری ان وجود داشته که لغزند ه است که حرکت شش ها را آسان می کند
نکته:دیواری نا ی و نایژه دارای حلقه های غضروفی می باشد که از بسته شدن انها جلو گیری می کنند.

پردی دیافراگم:پردی که باعث جدا کردن قفسه سینه از حفری شکم می شود ودر انسان وسایر پستان داران وانسان وجود دارد همچنین با حرکت خود به پایین وبالا حجم قفسه سینه را افزایش یا کاهش می دهد. وباعث حرکاتشش ها در تنفس آرام می شود .
نکته :بالا وپایین رفتن دنده ها به کمک ماهیچه های بین دنده ای باعث افزایش وکاهش حجم قفسه سینه می شود

نکته:ماهیچه های دم باعث ا فزایش هجم قفسه ی سینه وماهیچه های باز دم باعت کاهش حجم قفسه سینه می شود.

-سورفاکنانت :مادی که از سلول های دیواری کیسه های هوایی ترشح می شود. وسطح داخلی انها رو می پوشاند وباعث کاهش کشش سطحی مایه پوشاننده ودر نتیجه اسان شدن باز شدن کیسه های هوای می شود. وبه تنفس کمک می کند .
نکته:سور فاکنانت در اواخر دوری جنینی ساخته می شود در نتیجه نوزادان زود راس به علت کمبود این ماده ه زحمت نفس می کشند.

هوای جاری :مقدار هوایی که در هر دم وباز دم جابه جا می شود ودر حدود500میلی لیتر یا5/لیتر می باشد.
هوای مرده:یک سوم هوای جاری که در مجاری تنفسی باقی می ماند ونمی توانند اکسیژن ودی اکسید کربن خود را باخون مبادله کند.
-هوای ذخیری دمی یا مکمل :هوایی که پس از یک دم معمولی با یک دم عمیق می توان از بیرون به درون شش ها می توان فرستاد .
هوای ذخیری باز دمی:هوایی که پس از یک باز دم معمولی وبا یک بازدم عمیق می توان ازشش ها خارج کرد. هوای ذخیری باز دمی می گویند.
ظرفیت حیاتی :به مجموعه هوا یی که هر فرد پس از یک دم عمیق طی یک باز دم عمیق بیرون می دهد.
- هوای باقی مانده:مقدار هوای که پس از حد اکثر بازدم درون شش ها باقی می ماند. هوای باقی مانده می گویند.
ظرفیت شش ها:هوای باقی مانده ی +ظرفیت حیاتی را ظرفیت شش ها می گویند.
حجم تنفس :حاصل ضرب هوای جاری در تعداد حرکات تنفسی در یک دقیقه را حجم تنفسی می گویند.

هموگلوبین برای انتقال گاز ها در خون به کار می رود .
همان طور که می دانید هموگلوبین نوعی پروتئن آ هن دار می باشد. که در گلبول های قرمز وجود داشته وباعث گاز های تنفسی می شود .(هموگلوبین دارای چهار زنجیری پروتئن می باشد .وچهار گروه هم

راه های انتقال اکسیژ ن در خون : انتقال اکسیژن در خون به دو روش زیر صور ت می گیرد..
الف-ترکیب باهموگلوبین 97درصد ب-به صورت محلول در پلاسما 3درصد

راه های اتقال دی اکسید کربن در خون؟به 3 روش زیر صورت می پذیرد.
الف-یون بی کربنات70درصد ب-ترکیب هموگلوبین 23درصد ث-به صورت محلول در پلاسما 7 درصد

نکته:در غشائ گلبول قرمز انزیم ایندرازکربنیک وجود دارد که باعث ترکیب دی اکسید کربن با آب می شود که تولید اسید کربنیک می کند وآن نیز به یون های بی کربنات و هیدروژن تجزیه می شود.

نکته:منوکسید کربن گازی که براثر سوختن ناقس ایجاد می شود ومیل ترکیبی آن با هموگلو بین شدید تر بوده ودر نتیجه از ترکیب اکسیژن با هموگلوبین جلو گیری می کنند وباعث مرگ می شود.
تنفس واقعی در سلول ها انجام می شود .
هنگامی که خون دارای اکسیژن به اطراف سلول ها بدن می رسد . اختلاف فشار اکسیژن بین خون ومایه بین سلولی باعث انتشار اکسیژن به مایع بین سلولی می شود .وبر عکس دی اکسید کربن ایجاد شده در سلول ها از طریق انتشار وارد مویرگ ها خونی می شود

نکته:انتشار دی اسید کربن از اکسیژن سریع تر می باشد بنابرین اختلاف فشار چندانی برای انتشار آن لازم نیست .
نکته :تنفس واقعی همان تنفس سلولی می باشد که درون میتوکندوری سلول انجام می شود.
وظایف مجاری تنفسی :
الف-انتقال گاز های تنفسی
ب- مرطوب کردن هوای تنفسی
ت-گرم تر کردن هوای تنفسی
ث-به دام انداختن ذرات ریز وگرد وغبار به کمک مژه های دیوار تنفسی و موها بینی .

نکته:سطح داخلی مجاری تنفسی از بافت پوششی (مژک دار) پوشیده شده است که ترشهات مخاطی چسبناکی تولید می کند.
نکته :در بیماری آسم نایژ ک ها تنگ می شوند وتنفس را مشکل می کند.

سرفه وعطسه :
از مکانیسم های دفاعی . بدن در مقابل ورود مواد خارجی مانند ...گاز ها وعوامل بیماری زا به درون دستگاه تنفسی می باشد. در این حالت هوا بافشار از راه دهان (سرفه) یا بینی (عطسه)به همراه مواد خارجی به بیرون پرتاب می شود.
نکته:در شروع سرفه وعطسه هنجره بسته می شود وهوا در داخل شش هاحبس می شود و با باز شدن هنجره هوا با فشار خارج می شود.
تکلم:
تکلم یاصحبت کردن با مشارکت دستگاه تنفس ومراکز عصبی تکلم صورت می گیرد. ودر ایجاد صدا تار های صوتی حنجره نقش دارد و واژسازی به وسیله :لب ها –دهان-زبان-وتاحدودی دندان ها صورت می گیرد

دنباله فصل 4

ترکيبات بزاق شامل:
1-آميلاز (پتيالين)نوعي انزيم که باعث تبديل نشاسته به مالتوز مي شود
2-ماده ي موسين:ماده اي که باعث جذب آب وتوليدماده ي چسبناک موکوز مي شودکه باعث به هم چسبانيدن ضرات غذا ولغزندگي ان مي شود
3-ليزوزيم:نوعي آنزيم که ديواره ي سلولي باکتري هاي بيماري زا را ازبين مي برد ودهان را ضد عفوني مي کند.
فوايد بزاق:
1-ضد عفوني کردن حفره ي دهان
2-مرطوب نگه داشتن دهان
3-کمک به حس چشايي
4-تهسيل حرکت زبان

نکته:ترشح بزاق در هنگام خواب کاهش مي بايد
بلع:
عمل بلع باعث انتقال لقمه ي جويده شده از دهان به معده مي شود اين عمل به وسيله ي مراکز عصبي کنترل مي شود
فرايند بلع(مکانيسم عمل)بلع:پس از جويده شدن غذا زبان بالا آمده وبه کام دهان مي چسبد وباعث حرکت لقمه به سمت گلومي شود در همين هنگام زبان کوچک به سمت بالا رفته وراه بيني را مي بندد از طرف ديگر با بالا امدن حنجره و پايين رفتن اپي گلوت راه ناي بسته مي شود بنا برين غذا وارد مري مي شود.
نکته:انعکاس بلع باتحريک گيرنده هاي مکانيکي ديواره ي گلو ايجاد مي شود
نکته:در هنگام بلع مرکز بلع بااثر خود بر مرکزتنفس باعث قطع تنفس در هنگام بلعيدن مي شود
نکته:حرکات دودي مري باعث جلو رفتن لقمه ي غذا به سمت معده ميشود نيروي جاذبه نقش چنداني ندارد
کارديا:ماهيچه هاي حلقوي بخش انتهاي مري که از برگشت محتويات معده به مري جلوگيري مي کند
نکته:در هنگام رسيدن لقمه ي غذا به ناحيه ي کارديا انقباض ماهيچه هاي ان از بين مي رودوغذا وارد مري مي شود
غذا مدتي در معده مي ماند:مواد غذايي پس از ورود به معده بر اثر حرکات معده وآنزيم هاي شيره ي معده به طور نسبي هضم شده وماده اي خميري شکل به نام کيموس معدي راايجاد مي کند
نکته:مدت غذا در معده بستگي به ترکيبات غذا دارد
نکته:سطح داخلي معده چين خوردگي هاي زيادي دارد که با پرشدن معده از بين مي رود
پيلور:بخش انتهايي معده که دريچه مانند بوده واز تخليه محتويات معده به صورت زود هنگامجلو گيري مي کند
حرکات معدي به دو منظور صورت مي گيرد:حرکاتمعده علاوه بر مخلوط کردن محتويات معده با شيره ي معده وگوارش مکانيکي وشيميايي غذا باعث تخليه محتويات معده در پايان گوارش معدي مي شود
نکته:امواج دودي وحرکات دودي از زير کارديا شروع وبه سمت پيلور پيش مي رود انقباض هاي دودي در مجاورت پيلور
شديد تر بوده
نکته:در پايان گوارش معده شدت انقباضات دودي به حدي ميرسد که بخشي از کيموس معدي به درون دوازدهه رانده مي شود
نکته:هرچه حجم کيموس بيشتر وديواره ي معده کشيده تر باشد حرکات تخليه اي ان شديدتر است ولي عامل اصلي در تخليه معده ترکيب شيميايي وحجم کيموس موجود در دوازدهه است
درمعده مواد مختلفي ترشح مي شود:ترکيبات شيره ي معده شامل مواد زير است:
1-موکوزقليايي:لايه ي ضخيم وچسبنده ي قليايي که از سلول هاي ترشح کننده موسين در معده توليدشده ووظيفه آن لغزنده کردن سطح معده وحفاظت از ديواره ي معده وحفاظت از ديواره ي معده وحفاظت از ديواره ي معده در برابر شيره ي معده مي باشد
2-اسيدکلريدريک:از سلول هاي حاشيه اي ديواره معده ترشح مي شودوباعث فعال کردن آنزيم هاي معده(پيسينوژن)مي شود
3-آنزيم هاي شيره ي معده:توسط سلول هاي اصلي(پيتيک)ديواره ي معده ترشح مي شودوشامل چندين پروتوآز به نام کلي پيسينوژن مي باشد که در تماس بااسيدکلريدريک به آنزيم فعال (پيسين)تبديل مي شود
4-فاکتور داخلي معده:نوعي ترکيب گيليکو پروتئيني که از غددبالاترازپيلور ترشح شده و وظيفه ي ان حفظ ويتامين وکمک به جذب آن درروده مي باشد
نکته:ويتامين براي توليد گلبول هاي قرمزخون لازم مي باشدبرداشتن معده يا آسيب ديواره ي ان باعث کاهش تعداد گلبول هاي قرمز خون مي شود
-5رنين:نوعي آنزيم که در شيره ي معده ي نوزادان انسان وبسياري از پستانداران وجود دارد ووظيفه ي آن رسوب دادن پروتئين شيريا(کازئين)مي باشد
نکته:از رنين به عنوان مايه پنير استفاده مي شود
6-گاسترين:نوعي هورمون که ازغده هاي مجاور پيلور به خون مي ريزد وباعث تحريک ترشح اسيد کلريد ريک وتا حددي آنز يم هاي شيره ي معده مي شود
نکته:غده هاي که به پيلورنزديک ترند آنزيم هاي شيره ي معده را مي سازند وغده هاي بالاتر علاوه بر آنزيم ترشح اسيد کلريد ريک وفاکتور داخي معده را بر عهده دارد

پيسينوژن به دوروش فعال مي شود:
1-بااثر اسيد کلريد ريک بر آن
2-بااثر پيسين بر پيسينوژن
وظيفه ي پيسين:تبديل پروتئين ها به پپتيدهاي کوچکتر است

استفراغ يک عمل دفاعي است:استفراغ انعکاس دفاعي است که هدف ان خالي کردن معده وابتدايي روده ي باريک مي باشد عوامل زير مي تواند باعث اين انعکاس گردد
1-تحريک ناحيه ي گلو
2-تحريک گيرندهاي معده وروده
3-برخي بيماري ها

مکانيسم استفراغ:
ابتدا فرد نفس عميقي کشيده سپس زبان کوچک بالا رفته وحنجره نيز بسته مي شود دراين هنگام انقباض ماهيچه هاي شکم وسينه وفشار وارده بر معده باعث تخليه ي محتويات معده از راه دهان مي شود

روده ي باريک مکان اصلي گوارش شيميايي وجذب غذاست:
ديواره ي روده ي باريک داراي چين خوردگي ها پرزهاوميکرو پرزها مي باشد که باعث افزايش سطح جذب مواد مي گردد علاوه بر اين قوي ترين آنزيم هاي گوارشي از پانکراس ترشح شده وهمراه با صفرا وآنزيم هاي سلول هاي ديواره ي روده گوارش شيميايي مواد غذايي را انجام مي دهد

شيره پانکراس:بردن زير پانکراس ترشحات خود رابه ابتدايي دوازدهه مي ريزدوشيره ي آن شامل ترکيبات زير است:
1-آنزيم ها:مانندتريبسين وليپاز ؛وظيفه:گوارش شيميايي
2-بي کربنات سديم:که وظيفه ي ان خنثي کردن اثر اسيدي کيموس وقليايي کردن روده مي باشد

نکته:هورمون سکرتين محرک ترشح بيکربنات شيره ي پانکراس مي باشد واز دوازدهه توليد مي گردد
نکته:عوامل عصبي وهورمون ترسح پانکراس را تنظيم مي کند

عمل صفرا:صفرا ماده ي قليايي که توسط جگر ساخته وترشح مي شود وظيفه ي صفرا عبارت انداز:
1-خنثي کردن کيموس معدي
2-شدت بخشيدن به حرکات دودي روده
3-پراکنده کردن ذرات ريز چربي در آب (ايجاد امولسيون)4
-آسان کردن اثر بسيارزبر چربي ها
ترکيبات صفرا شامل:

1-رنگ ها دونوع اند:الف-بيلي وردن .ب-بيلي روبين ,که از تجزيه همولگوبين خون ايجاد مي شود

2-املاح(سنگ هاي معدني)3-کلسترول4-ليستين(نوعي چربي)

نکته:مواد موجود در صفرا بخشي از انها از روده جذب خون شده واز راه ادرار دفع مي شود (علت زرد رنگ بودن ادرار)بخشي ديگر براثر آنزيم هاي گوارشي تغيير کرده ورنگ قهوه اي مدفوع را مي سازد
نکته:سنگ صفرا بر اثر رسوب کلسترول در کيسه ي صفرا يا مجار خروج آن ايجاد مي شود

فصل 5 : وراثت و تولید مثل

فصل 5 : وراثت و تولید مثل
اغلب افرادی که در یک کشور یا منطقه ی خاص زندگی می کنند از لحاظ شکل شبیه یکدیگر می باشند اما در عین شباهت تفاوت هایی نیز در آن ها می توان یافت. مانند:مردم چین
شباهت ها و تفاوت: موجودات زنده دارای تفاوت ها وشباهت های زیادی با یکدیگر می باشند.دانشمندان بر اساس این شباهت ها و تفاوت ها موجودات زنده طبقه بندی می کنند.
شباهت ها و تفاوت های انسان: در بین انسان ها مانند سایر جانداران تفاوت ها و شباهت هایی وجوددارد ما می دانیم که صفات یک فرد از والدین به فرزندان منتقل می شود اما صفات والدین به گونه ای متفاوت در فرزندان ظاهر می شود به همین خا طر وجود شباهت هایی بسیار با والدین هر فرد موجودی منحصر به فرد می باشد ودارای صفات مخصوص به خود می باشد.
شباهت ها و تفاوت هادر گروههای خونی :اگر فردی دچارخون ریزی شود به اوخون تزریق می کنند تا جان او را نجات دهند این کار (انتقال -خون )سابقه ی طولانی دارد .چنانچه درسال1667میلادی پزشکان اروپایی سعی کرده بودند خون جانوران را به انسان تزریق کنند اما این کار به شکست انجامید حتی انتقال دادن خون از بدن یک فرد به بدن فرد دیگر هم آزمایش شد که در بعضی از موارد باعث مرگ فرد گیرنده ی خون می شد .علت آن نیز این بود که گلبول های قرمز فرد گیرنده ی خون به هم چسبیده و خون لخته می شود و درنتیجه مسیر رگ ها بسته می شود.

نکته: اولین بار در سال 1900میلادی یک پزشک آلمانی به نام لندشتاینر علت لخته شدن خون پی برد وبیان کرد که نوع ترکیب شیمیاییدر خون افراد مختلف است.
گروه خونی
امرو زه ما می دانیم کی علت گروه خونی به خاطر ترکیبات خاصی می باشد که بر سطح گلبول های قرمز(روی غشاء)وجود دارد ما به این مواد آنتی ژن (میگوییم)دونوع آنتی ژن بر سطح گلبول های قرمز وجود دارد که عبارتند از
آنتی ژنAوآنتی ژن Bمطابق شکل زیر گروهای خونی مشخص میشود.
آنتی ژن چیست؟ترکیبات پروتینی که بر سطح سلول ها وجود داشته وباعث شناسایی آنها میشود

آنتی ژنA:
آنتی ژنB:


نکته ی مهم: درفرایند انتقال خون آنچه مهم است این است که آنتی ژن های فرد دهنده ی خون با آنتی کورهای فرد گیرنده یکسان نباشد زیرادرصورت یکسان بودن خون فرد گیرنده لخته می شود .

مثبت یا منفی بودن خون :علت مثبت یا منفی بودن خون به خاطر وجودیاعدم وجود آنتی ژن بنامRh(رزوس)میباشد.اگر آنتی ژن Rhدرگروه خونی فردی وجود داشته باشد گروه خونی او مثبت ودرغیر این صورت منفی است.
فرد مثبت به منفی نمیتواند خون بدهداما فرد مثبت به مثبت میتواند خون بدهد
تعیین گروه خونی:برای این کار بایستی انگشت فرد رابا الکل ضد عفونی کرد سپس باسوزن استریل بنام لانست زخمی در آن ایجاد کنیم تا چند قطره خون بیاید سپس مطابق شکل بر روی سه لام هرکدام یک قطره خون میریزیم و آنتی کورهای خاصی را مطابق شکل به آن اضافه میکنیم و.

آنتی کورD(Rh) آنتی کورB آنتی کور A


AB+ + + +
AB-- + +
A+ + - +
A- - - +
اثر انگشت:یکی از ویژگی هایی که در افراد مختلف متفاوت و منحصر به فرد می باشد اثر انگشت است برای تشخیص هویت افراد استفاده می شود به دلایل زیر:1-اثر انگشت هر فردی مخصوص خود اوست2-اثر انگشت در تمام عمر تغیر نمی کند.
علت وجود شباهت ها وتفاوت ها :همان طور که می دانیم صفات و ویژيگی های افراد از والدین به فرزندان منتقل می شود از طرف دیگر ارتباط میان یک نسل با نسل بعدی از طریق سلول های جنسی بر قرار می شود دو سلول جنسی نر وماده پی فرایند لقاح با یکدیگر ترکیب شده وسلول تخم را ایجاد می کنند.بنابر این هر عاملی که باعث انتقال صفات از والدین به فرزندان میشود.بایستی از طریق سلول های جنسی منتقل شود.
نکته : سلول های جنسی مانند سایر سلول ها دارای هسته ,سیتوپلاسم,غشاء
میباشد.ازطرفی مقدارسیتوپلاسم در سلول جنسی ماده بیشتر ازسلول جنسی نر است ولی اندازه هسته تقریبا باهم برابرمیباشد بنا بر این ماده وراثتی بایستی درهسته سلول ها وجود داشته باشد امروزه ما میدانیم که این عامل کروموزوم هاوDNAموجود در آنها میباشد



میتوز : نوعی تقسیم هسته سلول به دو هسته همانند(بدون کاهش تعداد کرومزوم ها)تبدیل میشود.تقسیم سلول عبارتند از
الف)میتوز تقسیم هسته
ب)سیتوکینز تقسیم سیتوپلاسم
مراحل میتوز:
1- پروفاز :کروموزوم های مضاعف شده کوتاه ,ضخیم وقابل رویت میشود غشاءهسته ناپدید میشود- رشته های دوک بین دوسانتریول ایجاد میشود
سانتریول کروموزوم ها



2-متافاز : کروموزوم هادر وسط سلول ردیف میشوند وازطریق سانترومربه رشته های دوک متصل میشوند


3- آنافاز :کروماتیدهای خواهری از هم جدا میشوند وبه دو سمت سلول میروند.



4- تلوفاز: رشته های دوک ازبین میرود – پوشش هسته دوباره ایجاد میشود وکروموزوم هافشردگیشان کمتر میشود .

نکته: تقسیم میتوز برای رشد ونمو بدن,ترمیم زخم ها وایجاد سلول های پیکری مورد استفاده قرار میگیرد.
تقسیم میوز:نوعی تقسیم هسته ی سلول که باکاهش تعداد کرموزوم ها به نصف همراه می باشد.
ساختار کرومزوم ها :ماده ای وراثتی در هسته ی سلول به صورت رشته های نازکی به نام کروماتین قرار دارد در هنگام تقسیم سلول این رشته ها ابتدا مضاعف و سپس کوتاه وضخیم شده و به کرومزوم تبدیل می شود.شکل صحفه ی 48کتاب.
نکته: DNAازواحد هایی به نام نوکلتیدساخته شده است که هر نوکلتید شامل اجزای زیر است :
1 - واحد سازنده(نوکلتید)شامل:1- قند پنج- کربنه=دئوکس ریبوز
2-باز های آلی ,انواع:A(آدنین),T(تیمین),C(سیتوزین),G (گوانین)
3- گروه یا گروه های صفات.
DNAمولکول دو رشته ای می باشد که هر رشته ی آن از هزاران نوکلئتیدساخته شده است که دو رشته توسط پیوند هایی (پیوند هیدروژنی)به یکدیگر متصل اند این دو رشته حول محور فرضی پیچ خورده است درساختار DNAهمیشه مقابل A=TومقابلC=Gقرار می گیرد



نکته)به DNAنردبان حیات یا مار پیچ مضاعف معکوس نیز گفته می شود
نکته)ساختار DNAواتسون وکریک در سال1953کشف شد و به همین علت به آن ها جایزه ی نوبل دادند.
همانندسازی DNA:DNA تنها مولکولزیستی است که میتواند مولکولی شبیه خود بسازد به این عمل همانند سازی گفته میشود.برای این کار ابتدادو رشته DNAاز یکدیگرجدا شده سپس به کمک آنزیم هایی در مقابل هر رشته ,رشته ی مکمل آن ساخته میشود مطابق شکل

برای اینکار ابتداازروی DNAمولکول خاصی به نام RNAپیک ساخته میشودکه با توجه به آن دستور ساخته شدن پروتئین هاو نوع آن صادر میشود مطابق شکل زیر
DNA

RNAپیک

پروتئین(پلی پتید)

انجام واکنش های شیمیایی بدن

همان طور که قبلا گفتیم صفات وراثتی توسط DNAوعوامل موجود بر روی آن (ژن)ایجاد میشودالبته محیط نیزدربروز صفات نقش دارد مثلا اگردانه خرمارادرمناطقگرم سیر بکاریم به درخت خرما تبدیل میشود ولی اگر همان دانه را در مناطق سردسیربکاریم به درخت خرما تبدیل نخواهدشد.

مثال 2:اگردوقلوهای همسان راکه ازهمه لحاظبه هم شبیه اند دردو محیط مختلف پرورش دهیم مثلا می را در خانواده پولدارودارای نحصیلات علمی وشهری بزرگ ودیگری را در خانواده ی فقیروبیسواد ومنطقه ی محروم پرورش دهیم پس از گذشت ده سال این دوفرداز لحاظ توانایی (هوش؛استعداد؛و....)با یکدیگر متفاوت خواهند بود
نکته : باتوجه به اینکه میدانیم عوض کردن یک محیط جاندارآسان تر ازژن های آن جاندارمیباشدبنابراینباتغییر محیط میتوان صفات تازه ای در آنهاپدید آورد.رشد قد انسان توسط هورمون رشدکه از غده ی هیپوفیزواقع درزیر مغزترشح میشود کنترل میگردد.این هورمونبردو سر استخوان های دراز تاثیر گذاشته وباعث تحریک استخوان سازی در آنها میشودکه نتیجه ی آن افزایش طول استخوان وقد انسان میباشد.

تیره کمپوزیته

تقسیمات کلی تیره کاسنی

برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت plantbio.ir مراجعه کنید

در این تیره بزرگ گیاهی، یک تقسیم بندی کاملا بجا که مورد قبول همه گیاه شناسان باشدوجود ندارد، زیرا در حالی که موجبات گروه بندی در برخی از گروههای این تیره بسیار روشن و گویا است، در گروه های دیگر وجود اختصاصات مشترک بسیار سبب یکنواختی این گیاهان شده و تفکیک انها را از یکدیگر دشوار می سازد. مثلا، در زیر تیره زبانه گلیها و در طایفه سیناره از زیر تیره لوله گلیها، این همسانی بسیار شگفت اور و چشمگیر است.
1. زیر تیره زبان گلیها
در زبانه گلیها، کپه از گلهای همجنس نرماده تشکیل می یابد همه انها زبانه ای (نیمه فلورون) هستند. جام در این گلها منظم یا کمی تابدار است و مانند گل گندم به 5 دندانه ختم می شود، بساکها در نافه گلهای این زیر تیره در بالا زایده دار و در قاعده پیکانی شکل اند. شاخه های خامه (کلاله) در خارج، از کرک های جمع کننده گرده پوشیده شده اند که تا روی خامه ادامه دارند. سطح کپه برهنه یا دارای تار، یا پاپوس تاری شکل و پولک هاست.
اختصاصات تشریحی
1- دسته های چوب و ابکش عموما در اطراف مغز قرار دارند و غالبا به اوندهای غربالی کاهش می یابند.
2- دستگاه ترشح کننده به صورت لوله های مفصل دار، منشعب و شبکه مانندی است که غالبا در محل اوندهای غربالی قرار دارند.
3- گیاهان این زیر تیره از لحاظ اختصاصات تشریحی خصوصا به تیره گل استکانی و لوبلیاسه نزدیک اند.



برخی از جنس های مهم زیرتیره زبانه گلیها و اهمیت اقتصادی انها
جنس کاسنی (سیکوریوم)- گونه مهم این جنس همان کاسنی قهوه (سیکوریوم انتیبوس) است که گیاهی علفی خودروی، ریشه ان نسبتا ضخیم و عمودی، برگ های پایینی ساقه بریده و برگهای بالایی ان ساده است. ساقه حامل تعداد زیادی کپه های گل به رنگ ابی است.
بسیاری از گونه های جنس کاسنی مصرف غذایی دارند و از برگ و ریشه کاسنی معمولی (که بسیار تلخ مزه اند) برای تقویت بنیه و تصفیه خون بویژه در بیماری های عفونی استفاده می شود. گونه سیکوریوم اندیوا همان (اندیو) است که گیاه در حال رشد و جوان ان به عنوان سالاد مصرف می شود.



جنس کریپس- دارای گلهای زرد و فندقه ای تقریبا در بالا باریک با جقه ای از کرک های محکم و کاملا سفید رنگ است. برگ های ان در قاعده ساقه اغوش اند. گونه هایی از این جنس مدر و باکتری کش اند.

جنس هیراسیوم- دارای گلهای زرد ولی فندقه ان، که استوانه ای و دارای جقه ای از کرک های نرم و شکننده است، سفید، چرک، یا اندکی صورتی رنگ است. گونه هیراسیوم پیلوزلا علف های کوچکی هستند با خواص گونه های جنس قبلی.





جنس گل قاصد (تاراگزاکوم)- گونه معروف ان به نام تاراگزاکوم دنس-لئونیس گیاهی است با ساقه ای بسیار کوتاه. برگ های ان طوقه وار در سطح زمین قرار دارند. ریشه این گیاه تلخ و مقوی و اشتها اور و همچنین مدر و تصفیه کنننده خون است. برگهای این گیاه در سالاد به کار می رود و خوراکی است. از ساقه تاراگزاکوم تو-ساقیز که در روسیه کاشته می شود کائوچو استخراج می کنند و تاراگزاکوم افیسینال گیاهی دارویی است.


جنس کاهو (لاکتوکا)- کپه های گل در این جنس زرد رنگ و به صورت خوشه یا سنبله روی ساقه قرار دارند. فندقه ها دارای جقه ای از کرک های واقع بر پایه ای بلندند. گونه لاکتوکا ویروزا یالاکتوکالاکتوکاریئی، که ساقه ای بنفش رنگ دارد و رگبرگ میانی برگ های ان در سطح زیرین پوشیده از خار است، واجد شیرابه ای خواب اور است و ارامبخش در ناراحتیهای عصبی است. گونه اهلی ان که کاشته می شود لاکتوکاساتیوا نام دارد که در سراسر جهان شناخته شده است.


جنس شنگ (تراگوپوگون)- کپه های گل در این جنس انتهایی و دارای برگک های همقد واقع در یک ردیف است. فندقه انها منتهی به منقار و همچنین حامل جقه ای از کرکهاست. ریشه گیاه تراگوپوگون پراتنسیس، که دارای برگ های باریک و گلهای زرد رنگ است، و همچنین ریشه گونه تراگوپوگون پوریفولیوس خوراکی است و در غذای روزانه مردم برخی از کشورهای اروپایی به مصرف می رسد.



جنس اسکورزونرا- این جنس ظاهرا شباهت زیادی به جنس قبلی دارد ولی از لحاظ داشتن برگک های گریبانی ناهمقد واقع در چند ردیف و همچنین فندقه فاقد منقار با ان متفاوت است. ریشه این گیاه خوراکی است و در سلول های ان اینولین وجود دارد.


2. زیر تیره لوله گلیها
در این زیر تیره ، کپه از گلهای همجنس و لوله ای تشکیل می یابد و خامه در زیر انشعاب کلاله مفصل دار یا متورم است. اگر این صفت در خامه وجود نمی داشت و تمام گلهای کپه نیز لوله ای می بودند، انگاه می باید گیاه را در گروه سوم، یعنی پرتو اسا ها، قرار داد. طبق کپه در لوله گلیها ضخیم، گوشتی و پوشیده از کاهک های فلسی است که به تار های کم و بیش بلند تقسیم می شوند. بدیهی است که فلیهای کاهکی مزبور و زواید دیگر همه بر اثر تغییرات برگک های مربوط به گل (برگک مادر) به وجود می ایند. بساکها معمولا در قاعده پیکانی شکل، خامه دارای دو کلاله با سطح زبرین و زیرین پوشیده از کرک های جمع کننده گرده است.
اختصاصات تشریحی- وجود مجاری ترشح کننده در ناحیه اندودرم، سلول های دراز شیرابه ای محتوی «ترکیبات روغنی رزین دار» واقع در بین اوندهای غربالی، کرک های دارای راس ترشح کننده شامل لایه های دوردیفی از سلول های ترشح کننده اسانس از اختصاصات این زیر تیره است. بدیهی است اسانس ترشح شده از این سلولها از جدار سلولزی انها می گذرد و در بین این جدار و کوتیکول (پوستک) روی ان که غیر قابل نفوذ است جمع می شود.
طایفه ای از این زیر تیره، به نام طایفه سیناره، به طور خاصی شامل گیاهان خاردار است. از طرفی این گروه با انکه در تیپ جنین فامیلی تیره قرار دارند ولی اختصاصات جنین شناختی و تیپ جنینی انها بسیار کهنتر از تیپ جنینی سنه سیو است. در این گروه، بسیاری از اختصاصات خاص دیگر نیز نظیر وجود دو تخمک ایستاده اناتروپ در تخمدان یک خانه ای و رشد و توسعه سریع البومن که بیش از سایر طایفه ها یکنواخت است دیده می شود. در بررسیهای فراوانی که در تشکیل البومن دانه در این گیاهان انجام گرفته اند، تیپ هسته ای انها همیشه مورد تایید است. در حال حاضر، طایفه سیناره از نظر صفات و اختصاصات ظاهری تیپ کهن و قدیمی تیره کاسنی را تشکیل می دهد.
برخی از جنسهای مهم زیر تیره لوله گلیها و اهمیت اقتصادی انها
جنس کاردئوس و اونوپوردون- و برخی از جنس های دیگر، که مجموع انها را اصطلاحا شاردون می گویند، از لحاظ داشتن خار با هم مشترک اند ولی از لحاظ برگها و همچنین برگکهای گریبانی با هم تفاوت دارند و فندقه نیز در همه انها عموما چهارپهلو است



جنس شکر تیغال (اکینوپس) – این گیاه دارای کپه هایی مرکب از کپه های فرعی تک گل است. گلها در شکر تیغال ها معمولا بنفش و یا مایل به سفید و کپه مرکب ان کروی است. مغز کپه در برخی گونه ها مانند اکینوپس اسپینوزوس خوراکی است. گونه ی دیگری از شکرتیغال ها که در افریقای شمالی می روید منقبض کننده رگهاست و مصرف دارویی دارد.


جنس ارکتیوم- گونه ارکتیوم ماژوس به گروه قبلی بسیار نزدیک است، برگک های بیرونی گریبان در این گیاه منتهی به یک نقطه برگشته و قلاب مانند است. ریشه این گیاه مدر است و خاصیت تنطیم کننده قند خون و ضد دمل دارد.

جنس سینارا- گونه معروف ان سینارا اسکولیموس (ارنیشو) است، برگک های گریبانی این گیاه، که متعدد و در چند ردیف واقع اند، ضخیم و گوشتی وهمراه با نهنج گوشت دار ان در غنچه گلها قبل از بازشدن انها خوراکی هستند. مصرف این گیاه برای کبد بسیار مفید استو همچنین به عنوان تصفیه کننده خون و مدر از ان استفاده می شود.


جنس گل گندم (سانتورا)- گونه دارویی این جنس همان گل گندم معمولی (سانتورا سیانوس) است. گیاهی است علفی و یک ساله. برگهای پایینی این گیاه عمیقا شکافته و برگهای بالایی ان باریک و خطی است. کپه ها معمولا دارای دمگل بلند، برگکها در حاشیه مژک دار، گلها ابی یا سفید و در پیرامون کپه بزرگتر و دارای لوله ای خمیده و همچنین سترون هستند. لوله جام غالبا بیش از 5 لبه دارد و انتهای فندقه ها دارای تارهای ایریشمی پر مانند است.



جنس اوپاتوریوم- گونه معروف ان اوپاتوریوم کانبینوم است، گیاهانی علفی و بلندند که بیشتر در نواحی مرطوب می رویند، ساقه انها زاویه دار و برگشان دارای بریدگی های پنجه ای است. این گیاه نیز مصرف دارویی دارد.

دیگر جنس های این تیره که بسیار شناخته شده اند عبارتند از: بابا ادم با گونه معروف لاباماژور که ریشه ان ضد دمل است. جنس گل رنگ که گونه شناخته شده ان کارتاموس تنکتوریوس است. گل این گیاه به رنگ زرد یا زرد زعفرانی است و از ان در رنگرزی استفاده می کنند و گاهی نیز به عنوان بدل زعفران به صورت رنگ های خوراکی به طور نادرست مورد استفاده قرار می گیرد. بررسیها نشان داده اند مصرف ان به شدت سرطان زاست. از دانه های این گیاه روغن می گیرند