سفری به درون سلول

  سفری به درون سلول

همانطور که از سال قبل به یاد دارید پیکر همه موجودات زنده از سلول ساخته شده است ، سلول کوچکترین جزء بدن موجودات زنده است که واکنشهای اساسی درون آن صورت می پذیرد. ( نظریه سلولی )



مشخصات تریکودینا :
جانداری یوکاریوت ، تک سلولی ، آبزی که از باکتریها تغذیه می کند و روی بدن ماهی ها حرکت می کند.
مشخصات سلولی:
دارای هسته مشخص : کنترل فعالیت های سلولی
داشتن مژک : با زنش خود باکتریها را به سوی دهان سلولی برده و همچنین موجب حرکت جاندار می شوند.
دهان سلولی : محل ورود و خروج مواد غذایی
خارهای اتصال دهنده : اتصال جاندار به تکیه گاه ( بدن ماهی )
غشاء پلاسمایی : کنترل ورود و خروج مواد به سلول
سیتوپلاسم : قرارگیری اندامک ها ، انجام برخی واکنشها درون آن
سایر اندامک ها

با کمی دقت به شباهت ها و تفاوت های بین تریکودینا و سلول های بدن انسان پی می برید ، آنها کدامند ؟
میکروسکوپ : وسیله ای برای دیدن اجسام بسیار ریز میکرو سکوپی ( در حد میکرون )
انواع میکروسکوپ :
1- میکروسکوپ های نوری



2- میکروسکوپ های الکترونی که خود شامل :
الف ) الکترونی گذاره TEM: مطالعه ساختار درونی سلول
ب ) الکترونی نگاره SEM : مطالعه ساختار خارجی و سطحی سلول

 

ج ) الکترونی گذاره – نگاره STM

 

بزرگ نمایی میکروسکوپ : حاصل ضرب بزرگنمایی عدسی چشمی در بزرگنمایی عدسی شیئی
نمونه : هر آنچه با میکروسکوپ مورد مطالعه قرار می دهیم
ریزنگار : عکسی که بوسیله میکروسکوپ از نمونه گرفته می شود.
قدرت تفکیک : توانایی یک ابزار نوری در نشان دادن دو جسم ( نقطه ) به صورت مجزا از یکدیگر
قدرت تفکیک چشم انسان در حدود 0/2میلی متر ، قدرت تفکیک میکروسکوپ نوری 0/2 میکرومتر و میکروسکوپ الکترونی 0/2 نانومتر است
میکرومتر ( میکرون ) : 0/001 میلی متر ( هر هزار میکرون یک میلی متر )
نانومتر : 0/001 میکرون یا 0/000001 میلیمتر ( هر یک میلیون نانومتر یک میلی متر است )

مزایایی میکروسکوپ الکترونی نسبت به نوری :
1- قدرت تفکیک بالاتر ( مشاهده ویروس ها و مولکول های آلی )
معایب آن :
1- گران بودن و در دسترس نبودن آن
2- عدم مطالعه سلولهای زنده
3- هزینه بالای نگهداری و مراقبت از آن

اندازه و شکل سلول :
اندازه و شکل هر سلول به کار آن بستگی دارد. مثلا تخمک پرندگان حجیم است چون مواد غذایی در خود ذخیره دارد ، سلول های ماهیچه ای درازند چون قسمت های مختلف را به هم متصل می کنند یا سلول عصبی دراز است چون پیامها عصبی را از یک نقطه بدن به نقطه ای دیگر می کنند.برعکس گلبول های قرمز گرد و کوچکند حدود 8 میکرون، تا بتوانند از درون باریکترین مویرگها عبور نمایند.



کوچکترین سلول ها در حد 1 میکرون و بزرگترین آنها در حد 100 میکرون است .



نکته : اندازه سلول از حدی نمی تواند کوچکتر شود زیرا بایستی به اندازه کافی DNA ، پروتئین و اندامک ها برای زیستن در خود جای دهد. در ضمن از حد مشخصی نمی تواند بزرگتر شود چون وقتی خیلی بزرگ شود ، سطح آن نمی تواند احتیاجات حجم را برآورده کند ، ( نسبت سطح به حجم اجازه نمی دهد سلول از حد معینی بزرگتر شود )

انواع موجودات زنده از لحاظ سلول :



1- پروکاریوت ها : شامل باکتریها و جلبک های سبز – ابی ( سیانو باکتری ها )
ویژگی ها : عدم داشتن هسته مشخص و واقعی ( نداشتن پوشش هسته ) ، تک سلولی بودن ، ابتدایی بودن ، عدم وجود اندامک های غشاء دار ( غشاهای درونی )، داشتن ریبوزوم ساده کوچک و ابتدایی تر، ژنهای پیوسته ( به استثناء آرکی باکتریها )

2- یو کاریوت ها : شامل قارچها ، آغازیان ، گیاهان و جانوران
ویژگی ها : داشتن هسته مشخص ، انواع تک سلولی و پرسلولی دارد ، پیچیده تر بودن ، داشتن اندامک های غشاء دار ، ریبوزوم های بزرگتر و پیچیده تر ، ژنهای گسسته ( داشتن اینترون و اگزون )

اجزاء یک باکتری :



1- غشاء پلاسمایی : کنترل ورود و خروج مواد
2- سیتوپلاسم : قرارگیری ریبوزوم ها و انجام واکنش های زیستی
3- ناحیه نوکلئوئیدی ( معادل هسته ) کنترل فعالیت های باکتری
4- دیواره سلولی : شکل دادن و محافظت از باکتری
5- ریبوزوم ها : پروتئین سازی
6- کپسول : محافظت و چسبندگی به سطوح مختلف
7- تاژک : حرکت باکتری
8- پیلی ( مژک ها ) : چسبیدن باکتری به سطوح و انتقال برخی ژنها
نکته : اجزاء 6 ، 7 و 8 در همه باکتریها یافت نمی شود
ناحیه نوکلئو ئیدی : ناحیه ای حاوی پروتئین و DNA ، فاقد هیچ غشایی اطراف خود که معادل هسته سلول در باکتریها می باشد.

فواید غشاهای درونی :
1- جداسازی فعالیت های متابولیسمی : شرایط لازم برای انجام واکنشها را فراهم می سازد
2- افزایش سطح فعالیت های متابولیسمی : مجموع مساحت غشاهای سلول را افزایش می دهد در نتیجه آنزیم های موجود در غشاء ها زیادتر می گردد.
انواع اندامک های سلولی :
1- اندامک های فاقد غشاء : ریبوزوم ، سانتریول ، اسکلت سلولی
2- اندامک های غشاء دار : شامل دو دسته زیر
الف ) دارای یک غشاء : لیزوزوم ، واکوئل ، پراکس زوم ، دستگاه گلژی ، شبکه آندو پلاسمی
ب ) دارای دو غشا ء : هسته ، میتوکندری ، کلروپلاست

تفاوت سلول های جانوری و گیاهی :
1- سلول گیاهی شکل منظم دارد ، جانوری فاقد شکل منظم
2- سلول گیاهی دارای دیواره سلولی ، جانوری فاقد آن
3- سلول گیاهی دارای کلروپلاست ، جانوری فاقد آن
4- سلول گیاهی دارای واکوئل مرکزی ، جانوری فاقد آن
5- سلول جانوری دارای سانتریول ، اکثر گیاهان فاقد آن ( به استثناء گیاهان ابتدایی مثل خزه ، سرخس و... )
6- برخی سلول جانوری دارای تاژک ، اما فقط سلول های جنسی گیاهان ابتدایی تاژک دارند
7- سلول جانوری دارای لیزوزوم ، در بسیاری از گیاهان وجود ندارد



سانتریول : اندامکی بدون غشاء که دارای وظایف زیر است :
1- سازماندهی میکروتوبول ها
2- تشکیل دوک تقسیم
3- تشکیل تاژک
4- تشکیل مژک



سانتریول در سلول های جانوری و گیاهان ابتدایی وجود دارد.
تاژک سلول های یوکاریوتی از نظر ساختار و عمل با تاژک باکتریها تفاوت دارد.
انواع پلاست :
1- کلروپلاست : حاوی کلروفیل و عمل فتوسنتز انجام می دهد.



2- آمیلوپلاست : حاوی نشاسته



3- پروتئو پلاست : حاوی پروتئین
4- لوکو پلاست : پلاست بی رنک
5- اولئوپلاست: حاوی روغن

6- کروموپلاست : پلاست های رنگی به جز کلروفیل

منبع : www.plantbio.ir